Pro-biotica, die miljoenen ‘goede’ bacteriën bevatten, zijn altijd vooral gepromoot vanwege hun goede eigenschappen voor gezonde darmen. Uit recente inzichten blijkt nu dat deze bacteriën die onze darmen bevolken, niet alleen de ‘aanzwengelaars’ van het immuunsysteem zijn, maar dat ze ook functioneren in het verlengde van dit systeem. Ze vormen in feite een soort ‘virtueel’ orgaan. Door nieuwe ontwikkelingen in de pro-biotica blijken ze nuttig voor de behandeling van allerlei soorten ziekten.
Onze darmen bevatten miljarden levende bacteriën: tien maal zo veel als het aantal cellen in een mensenlichaam. Recent onderzoek wijst uit dat ze wel eens van cruciaal belang kunnen zijn voor ons immuunsysteem en dus voor de gezondheid. In feite is het immuunsysteem niet een op zichzelf staande entiteit, maar bestaat het uit een interactie tussen onze cellen en de ‘vreemde’ cellen van onze darmflora.
Deze revolutionaire inzichten in de darmflora en het immuunsysteem zijn relatief nieuw, maar de manieren waarop we er gebruik van kunnen maken – door probiotica – bestaan al een eeuw. Ze werden namelijk in 1907 ontdekt door Elie Metchnikoff. Pro-biotica in yoghurt, dranken en supplementen vormen op dit moment een van de snelst groeiende sectoren in de voedingsindustrie. De meeste mensen kopen ze voor hun algemene welbevinden.
Ontwikkeling van het immuunsysteem
Letterlijk betekent het woord ‘probiotisch’ eenvoudig ‘voor leven’; in dit geval de bacteriën die in onze darmen leven. De deskundigen zijn pas recent tot het inzicht gekomen dat de aan- dan wel afwezigheid van darmbacteriën bij de geboorte de oorzaak kan zijn van een aantal gezondheidsproblemen later in iemands leven.
Het immuunsysteem van een pasgeboren baby functioneert nog niet volledig. Voor de ontwikkeling daarvan is het goed dat de baby wordt blootgesteld aan bacteriën, in het begin vrijwel alleen via de moeder. ‘Door de geboorte wordt het mogelijk dat er langzaam maar zeker een veelzijdige microflora in de darmen ontstaat, die uit ontelbare bacteriën bestaat,’ aldus de Belgische kinderarts dr. Jean-Paul Langhendries. ‘Daarvan maakt het lichaam gebruik om het eigen immuunsysteem in werking te zetten.’
Er zijn twee dingen noodzakelijk: een natuurlijke geboorte en borstvoeding. Op deze manier zorg je voor een goede basis die in de loop der jaren verder ontwikkeld.
Verband met de hersenen
Hoe kan de situatie in de darmen van invloed zijn op de hersenen? Het meest voor de hand liggende antwoord is eenvoudig, een voedingstekort. Als er geen goede balans is in de darmflora, wordt de voeding soms niet goed verteerd en opgenomen, waardoor er in bepaalde opzichten een tekort kan ontstaan. Ook kunnen ‘slechte’ bacteriën, als er te veel van zijn, voedingsbestanddelen opslokken of, erger nog, toxinen (gifstoffen) produceren (zoals gebeurt bij te veel Candida of Clostridium).
Door dat laatste ontstaat een milieu waarin die bacteriën zelf wel goed gedijen, een vicieuze cirkel dus. De dysbiose in de darm leidt tot een zogeheten leaky gut (lekkende darm), waarbij de darmwanden worden beschadigd zodat er toxinen naar de bloedbaan kunnen. Van daaruit kunnen ze door de bloed-hersenbarrière heengaan. En dat kan weer gevolgen hebben voor je gezondheid.
Darmaandoeningen
Pro-biotica bieden nu ook hoop voor mensen met ernstigere darmaandoeningen, zoals het prikkelbare-darmsyndroom, dat bij ongeveer 3 procent van de bevolking optreedt. Dit kan zonder duidelijke reden ineens aanwezig zijn en geeft ernstige maagpijn, een opgezwollen gevoel, diarree en obstipatie. Volgens een van de theorieën is het te wijten aan voedselintolerantie. Maar ook darmbacteriën kunnen een rol spelen, aangezien pro-biotica in sommige gevallen tot grote verbetering kunnen leiden.
Los van de darm
Het verband tussen pro-biotica en darmaandoeningen is tamelijk voorspelbaar. Er was daarentegen echt speurwerk voor nodig om de verbanden te vinden tussen pro-biotica en ziekten die niets met de darm van doen hadden. Een doorbraak is bereikt bij allergieën, wellicht doordat die ook met het immuunsysteem te maken hebben. Zo wordt er bij de ‘hygiënehypothese’ van uitgegaan dat allergieën ontstaan door bovenmatig schoonhouden, met name in de kindertijd, terwijl ons immuunsysteem aan bacteriën blootgesteld moet worden om te kunnen opstarten.
Vijf jaar geleden onderzochten Finse artsen voor het eerst probiotica op zeer jonge babyleeftijd. Ze benaderden meer dan honderd aanstaande moeders met een voorgeschiedenis in de familie van allergisch eczeem en gaven hun pasgeboren baby’s ofwel pro-biotica ofwel een placebo in de eerste zes maanden van het leven. Bij de follow-ups op tweejarige leeftijd bleek dat er maar de helft zoveel eczeem voorkwam bij kinderen die de pro-biotica hadden gehad.
Genocide in de darmen: de grootste boosdoeners
Een ingrijpende verandering in onze eetgewoonten kan bijdragen aan veranderingen in de gunstige bacteriën in de darm. De beschuldigende vinger wijst naar twee onderdelen van onze moderne voeding: bewerkte, ‘caloriedichte’ voedingsmiddelen, waarvan wordt aangenomen dat ze ontstekingen in de darm veroorzaken, en routinematig gebruik van antibiotica in de intensieve veeteelt, waarvan onvermijdelijk resten in ons voedsel blijven.
Meer weten mail Sonja Meijer
Bron: Medisch Dossier